Piotr Kazana

Jan Freisler, urodzony 7 listopada 1914 r. w Nowym Sączu, w rodzinie Johana, sudeckiego Niemca, i Marii, z domu Bielańska. Przedwojenny sportowiec KS KPW „Sandecja” w Nowym Sączu, był lekkoatletą, piłkarzem i narciarzem. Według zapisków klubowych w czterech oficjalnych meczach drużyny rezerw strzelił dla niej jedną bramkę^[1]. Był to mecz „Sandecji” II ze „Strzelcem” II Nowy Sącz^[2]. Sukcesy odnosił w sekcji narciarskiej m. in. w 1933 r. wraz z Kwiatkowskim, Władysławem Czernkiem i Julianem Zubkiem wywalczyli drugie miejsce w narciarskim biegu patrolowym^[3] na 15 km podczas okręgowych mistrzostw KPW Kraków^[4]. Służbę wojskową odbył w 2 pułku lotniczym w Krakowie, w latach 1940–1941 był kurierem wojskowej Bazy „Romek”, następnie do wiosny 1944 r. – politycznej Placówki „W” w Budapeszcie, pomagał również w przerzutach uciekającym przez zagładą Żydom^[5]. Latem 1944 r. zorganizował Oddział Partyzancki (OP) „Świerk” i został jego dowódcą. W sierpniu 1944 r. został wcielony jako 1 plutonowy do 9 komp. III baonu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej (1 PSP AK) dowodzonej przez Juliana Zubka ps. „Tatar”^[6], zostając zastępcą por. „Tatara”. Był kilkukrotnie aresztowany na Słowacji, zawsze udawało mu się zbiec. Po zakończeniu wojny zaangażował się w budowę łączności zagranicznej Wolność i Niezawisłość (WiN), był aresztowany i więziony przez komunistów; początkowo skazano go na śmierć, zamienioną później na 10 lat więzienia^[7]. Był odznaczony orderem Virtuti Militari. Zmarł 10 października 1964 r. i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie^[8]. Po latach Kwiatkowski tak podsumował postać swojego przyjaciela: Ksawery – narciarz, sportowiec niezwykłej odwagi, romantyk najwyższego gatunku, nad wszystko cenił sobie przyjaźń i honor. Żądny przygód, nie usiedział w miejscu. Nosiło go po wszystkich odcinkach południowej granicy […]^[9].

——————————————————————————————

[1] Kronika KS KPW „Sandecja” 1939–1946, t. 2, b. m., b .d., s. 57–58.

[2] Mecz zakończył się wygraną „Sandecji” 2:1, „Raz, Dwa, Trzy”, nr 44, 29.10.1935, s. 10.

[3] Dzisiejszy biathlon.

[4] „Kolejowe Przysposobienie Wojskowe”, nr 3/1933, s. 16.

[5] IPN Bu 01236/496, Akta sprawy karnej przeciwko Janowi Freislerowi.

[6] Julian Zubek „Tatar” (1912–1981), przedwojenny sportowiec – wieloboista KS KPW „Sandecja”, członek tanecznych zespołów regionalnych, harcerz, nauczyciel wychowania fizycznego. W czasie II wojny światowej jeden z organizatorów siatki przerzutowej na Węgry, dowódca OP 9 kompanii III batalionu 1 PSP AK. Zob. szerzej: J. Zubek, op. cit.; P. Kazana, Przedwojenna sportowa działalność mjr. Juliana Zubka, „Almanach Nowosądecki”, nr 96/97, Nowy Sącz 2016, s. 67–85.

[7] Ibidem, k. 154–155.

[8] Zob. szerzej; W. Frazik, Jan Freisler – kurier nie tylko do Budapesztu, [w] Masz synów w lasach Polsko…, pod red. D. Golik, Nowy Sącz 2014, s. 197–210.

[9] L. Kwiatkowski, Walka…, op. cit.